Brunei Darussalam Terkenal Sebagai Pengekspor

Negara Brunei Darussalam نݢارا بروني دارالسلام‎‎ (Tulisan Jawi)
Bendera Jata
Cogan kata:“الدائمون المحسنون بالهدى“ “Sentiasa membuat kebajikan dengan petunjuk Allah Subhanahu Wa Ta’ala”
Lagu kebangsaan: Allah peliharakan Sultan / الله ڤليهاراکن سلطان
Ibu negara dan Bandar terbesar	Bandar Seri Begawan (باندر سري بڬاون) 4°53′25″Due north 114°56′32″E  /  iv.89028°N 114.94222°East  / iv.89028; 114.94222
Bahasa rasmi dan Bahasa kebangsaan	Bahasa Melayu[1]
Bahasa lainnya dan dialek tempatan[ii] [3]	Melayu Negara negara brunei darussalam darussalam Tutong Kedayan Belait Mandarin (Hokkien, Hakka dan Kanton) Bahasa daerah Lun Bawang Dusun Bisaya
Kerajaan	Monarki mutlak
• Sultan	Hassanal Bolkiah
• Putera Mahkota	Al-Muhtadee Billah
• Mufti Kerajaan	Abdul Aziz Juned
Sejarah Penubuhan Negara brunei darussalam
Keluasan
• Jumlah	v,765 km2 (2,226 bttwo) (ke-172)
• Perairan (%)	8.vi
Penduduk
• Perkiraan 2020	460,000[four] (ke-175)
• Bancian Penduduk 2014	411,900
• Kepadatan	71.4/kmii (184.9/sq mi) (ke-134)
KDNK(PPP)	2015
• Jumlah	$nine,111.3 bilion[5]
KDNK(nominal)	2012
•  Jumlah	$17.092 bilion[5]
• Per kapita	$39,355[five]
HDI(2014)	▬ 0.852[half dozen] sangat tinggi  · ke-30
Mata wang	Ringgit Brunei (ريڠڬيت بروني) (BND)
Zon waktu	Waktu Piawai Brunei Darussalam (UTC+viii)
Kod panggilan	673[c]
Kode ISO 3166	BN
DPT internet	.bn
↑a. Juga 080 dari Malaysia.

Negara Brunei Darussalam

(Jawi:
‏

نڬارا بروني دارالسلام‎‎) atau
Negara Brunei, Rumah Yang Aman

(Bahasa Melayu) atau
Brunei

ialah sebuah negara kecil yang kaya dengan sumber minyak dan gas yang terletak di sebelah utara pulau Borneo. Negara brunei darussalam dikelilingi Malaysia dengan dua bahagian Brunei dipisahkan di daratan oleh Malaysia iaitu Bahagian Limbang. Nama
Borneo

diambil berdasarkan nama negara ini. Ini adalah disebabkan pada zaman dahulu, Negara brunei darussalam mempunyai pengaruh dan kuasa yang kuat di pulau Borneo dan juga sebahagian daripada gugusan kepulauan Filipina.

Para pengkaji sejarah telah mempercayai bahawa terdapatnya sebuah kerajaan lain sebelum tertubuhnya Kesultanan Melayu Brunei kini, yang digelar orang Cina sebagai Po-ni. Catatan orang Cina dan orang Arab menunjukkan bahawa kerajaan perdagangan kuno ini wujud di muara Sungai Negara brunei darussalam seawal abad ke-7 atau ke-8. Kerajaan awal ini pernah ditakluk empayar Srivijaya yang berpusat di Sumatra pada awal abad ke-sembilan Masihi dan seterusnya menguasai Kalimantan utara dan gugusan kepulauan Filipina. Kerajaan ini juga pernah dijajah Empayar Majapahit yang berpusat di pulau Jawa tetapi berjaya membebaskan dirinya dan kembali sebagai sebuah negeri yang penting.Negara ini juga di sebut sebagai Negara Khalifah Islam kerana pada tahun 2014 , Negara brunei darussalam telah memperketatkan Hukum Hukum Syariat Islam dan nama gelaran negara pertama yang diberi oleh Sultan Negara brunei darussalam adalah Negara Zikir.Selepas itu diganti pula menjadi Negara Khalifah Islam.

Brunei merupakan negara kedua tertinggi bagi Indeks Pembangunan Manusia (HDI) dalam kalangan negara Asia Tenggara selepas Singapura dan dikelaskan sebagai negara maju. Menurut Tabung Kewangan Antarabangsa (Imf), Negara brunei darussalam berada di tempat ke-4 bagi keluaran dalam negara kasar dunia per kapita dalam pariti kuasa beli.

Sejarah



[sunting

|
sunting sumber]

Empayar Negara brunei darussalam melalui zaman kegemilangannya pada abad ke-xv hingga abad ke-17, sewaktu ia memperluaskan kekuasaannya ke seluruh pulau Borneo dan ke Filipina di sebelah utaranya.

Brunei mencapai kemuncak kekuasaannya pada zaman pemerintahan Sultannya yang kelima iaitu Sultan Bolkiah (1485 – 1524), yang terkenal disebabkan pengembaraan baginda di laut, malah pernah seketika menakluki Manila; dan pada zaman pemerintahan sultan yang kesepuluh, Sultan Muhammad Hasan (سلطان محمد حسن) (TM 1582 – 1598), yang membangunkan susun atur adat istiadat kerajaan dan istana yang masih kekal hingga ke hari ini.

Selepas zaman Sultan Hassan, Negara brunei darussalam memasuki zaman kejatuhan berpunca dari pergolakan dalaman disebabkan perebutan kuasa antara waris diraja dan juga disebabkan timbulnya pengaruh kuasa penjajah Eropah di rantau sebelah sini yang telah menggugat corak perdagangan tradisi serta memusnahkan asas ekonomi Brunei dan kesultanan Asia Tenggara yang lain.

Pada tahun 1839, pengembara Inggeris bernama James Brooke tiba di Kalimantan dan membantu Sultan menundukkan sebuah pemberontakan. Sebagai balasan, beliau dilantik menjadi gabenor dan kemudiannya “Rajah” Sarawak (سراوق) di barat laut Kalimantan sebelum meluaskan kawasan di bawah pemerintahannya.

Pada masa yang sama, Syarikat Borneo Utara British (SBUB) sedang meluaskan penguasaannya di timur laut Kalimantan. Pada tahun 1888, Negara brunei darussalam menjadi sebuah negeri di bawah perlindungan kerajaan British dengan mengekalkan kedaulatan dalam negerinya tetapi hal ehwal luar negara di bawah kawalan British.^[10]

Pada tahun 1906, Negara brunei darussalam menerima suatu lagi langkah perluasan kuasa British apabila kuasa eksekutif dipindahkan kepada seorang residen British yang menasihati baginda Sultan dalam semua perkara kecuali yang bersangkut-paut dengan adat istiadat tempatan dan agama.

Pada tahun 1959, Brunei mengisytiharkan kerajaan baru yang berkuasa memerintah kecuali dalam isu hubungan luar, keamanan dan pertahanan dimana isu-isu ini menjadi tanggungjawab British. Percubaan untuk membentuk sebuah badan perundangan pada tahun 1962 terpaksa dilupakan kerana berlaku pemberontakan oleh parti pembangkang iaitu Parti Rakyat Negara negara brunei darussalam darussalam dan dengan bantuan British, pemberontakan ini berjaya dibanteras. Manakala pada akhir 1950 dan awal 1960, kerajaan Brunei ketika itu menolak cadangan (walaupun pada awalnya menunjukkan minat) untuk bergabung dengan Singapura, Sabah, Sarawak dan Tanah Melayu untuk membentuk persekutuan Malaysia dan akhirnya Sultan Brunei ketika itu bercadang untuk membentuk sebuah negara yang merdeka.

Pada tahun 1967, Sultan Haji Omar ‘Ali Saifuddien Sa’adul Khairi Waddien telah turun dari takhta dan melantik anakanda sulung baginda, Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu’izzaddin Waddaulah, menjadi Sultan Negara brunei darussalam ke-29. Baginda juga berkenan menjadi Menteri Pertahanan setelah Brunei mencapai kemerdekaan penuh dengan gelaran Paduka Seri Begawan Sultan. Pada tahun 1970, pusat pemerintahan negeri Bandar Negara brunei darussalam atau Negara brunei darussalam Boondocks telah diubah namanya menjadi Bandar Seri Begawan untuk mengenang jasa baginda. Baginda layu pada tahun 1986.

Pada 4 Januari 1979, Negara brunei darussalam dan U.k. telah menandatangani Perjanjian Kerjasama dan Persahabatan. Pada i Januari 1984, Negara Negara negara brunei darussalam darussalam Darussalam telah berjaya mencapai kemerdekaan sepenuhnya.

Politik dan kerajaan



[sunting

|
sunting sumber]

Brunei merupakan sebuah negara yang menjalankan sistem pemerintahan monarki mutlak dan mengamalkan sistem undang-undang Inggeris walaupun undang-undang syariah Islam menggantikan undang-undang itu dalam beberapa perkara dan kes.^{[perlu rujukan]}

Sistem politik di Brunei ditetapkan oleh perlembagaan dan berdasarkan konsep Melayu Islam Beraja (MIB). Tiga komponen MIB adalah kebudayaan Melayu, agama Islam dan sistem politik dibawah pemerintahan beraja.”^[11]

Sultan Hassanal Bolkiah yang gelarannya diturunkan dalam wangsa yang sama sejak abad ke-xv ialah ketua negara serta ketua kerajaan Brunei pada masa kini. Baginda dinasihati oleh beberapa majlis dan sebuah kabinet menteri, walaupun baginda secara berkesan merupakan pemerintah tertinggi. Pada September 2004, Sultan Negara brunei darussalam mengadakan persidangan Parlimen yang tidak pernah bersidang sejak kemerdekaan pada tahun 1984. Parlimen ini tidak mempunyai kuasa selain daripada menasihati sultan disebabkan oleh pemerintahan mutlak oleh Sultan. Negara brunei darussalam ialah salah satu daripada negara yang paling stabil dari segi politik di Asia.

Brunei seperti sesetengah negara yang lain juga menuntut beberapa kawasan tuntutan seperti wilayah di Sarawak iaitu Limbang dan kawasan Kepulauan Spratly yang dipertikaikan. Banyak pulau kecil yang terletak di antara Negara negara brunei darussalam darussalam dan Labuan termasuk Pulau Kuraman telah dipertikaikan oleh negara Brunei dan Malaysia. Walau bagaimanapun, pulau-pulau ini diakui sebagai sebahagian daripada Malaysia di peringkat antarabangsa.

Media massa



[sunting

|
sunting sumber]

Media di Negara brunei darussalam sangat memihak kepada kerajaan. Negara ini juga mendapat condition “Negara Tidak Bebas” oleh sebuah organisasi antarabangsa iaitu Liberty House.^[12]

Kritikan kepada kerajaan oleh pihak akhbar juga amat jarang. Kerajaan Brunei juga memiliki dan mengendali beberapa buah saluran radio dan televisyen dengan pengenalan Television receiver digital yang menggunakan DVB-T2.^[eleven]

Televisyen dan radio



[sunting

|
sunting sumber]

• Antara saluran televisyen yang dimiliki oleh pihak kerajaan Negara negara brunei darussalam darussalam ialah:
  • RTB Perdana (ر.تي.بي. ڤردان)
  • RTB Aneka (ر.تي.بي. انيكا)
  • RTB Sukmaindera (ر.تي.بي. سوكمايندرا)

• Pihak kerajaan Negara negara brunei darussalam darussalam juga mengendalikan lima stesen radio iaitu:
  • Nasional FM (.نسيوڽل ف.م)
  • Pilihan FM (.ڤيليهن ف.م)
  • Pelangi FM (.ڤلاڠي ف.م)
  • Harmoni FM (.هرموني ف.م)
  • Nur Islam FM (.‍‍‍‍‍‍نور اسلام ‌‌ف.م)^[eleven]

Sebuah syarikat penyiaran swasta dari Malaysia, ASTRO dengan usahasama sebuah syarikat dari Negara brunei darussalam, Kristal Sdn Bhd telah menyediakan perkhidmatan televisyen kabel (Tv set Kabel) berbayar dan radio di negara itu yang dikenali sebagai Kristal-Astro dan Kristal FM.^[xi]

Akhbar



[sunting

|
sunting sumber]

Sebuah syarikat penerbitan dan percetakan iaitu
Negara brunei darussalam Printing Sdn. Bhd.

telah ditubuhkan pada 1953 setelah mendapat kebenaran kerajaan. Syarikat ini menerbitkan akhbar berbahasa Inggeris pertama negara itu iaitu
Borneo Message. Pada awalnya, akhbar itu diterbitkan setiap minggu. Pada tahun 1990, akhbar itu telah diterbitkan setiap hari dan menjadi sumber utama maklumat tentang hal ehwal tempatan dan luar negara. Selain
Kalimantan Message, terdapat juga akhbar
Media Permata

yang merupakan akhbar tempatan berbahasa Melayu yang diterbitkan pada setiap hari.
Negara brunei darussalam Times, sebuah akhbar bebas dalam bahasa Inggeris juga telah diterbitkan oleh syarikat
Brunei Times Sdn. Bhd., syarikat milik sekumpulan ahli perniagaan terkemuka di Negara brunei darussalam.^{[perlu rujukan]}

Pembahagian Pentadbiran



[sunting

|
sunting sumber]

Pentadbiran di Brunei dibahagikan kepada empat buah daerah:

Daerah-daerah Brunei dibahagikan lagi kepada 40 buah mukim.^[13]

No.	Mukim	Populasi	Bandar/Pekan Berhampiran	Daerah
i	Sengkurong	71,700	Sengkurong	Brunei Muara
ii	Gadong	59,610	Bandar Seri Begawan	Negara brunei darussalam Muara
iii	Berakas A	57,500	Bandar Seri Begawan	Negara brunei darussalam Muara
4	Kuala Belait	35,500	Kuala Belait	Belait
5	Seria	32,900	Pekan Seria	Belait
6	Kilanas	31,400	Tanjung Bunut	Brunei Muara
7	Liang	18,100	Liang	Belait
eight	Pengkalan Batu	anggaran 15,000	Sengkurong	Brunei Muara
9	Kota Batu	14,924	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
x	Pekan Tutong	13,000	Pekan Tutong	Tutong
eleven	Berakas B	12,017	Bandar Seri Begawan	Negara brunei darussalam Muara
12	Mentiri	x,872	Pekan Muara	Brunei Muara
thirteen	Serasa	anggaran 10,000	Pekan Muara	Negara brunei darussalam Muara
fourteen	Kianggeh	eight,540	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
15	Burong Pinggai Ayer	anggaran viii,200	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
sixteen	Keriam	eight,000	Pekan Tutong	Tutong
17	Lumapas	7,458	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
18	Kiudang	7,000	Tiada	Tutong
19	Saba	anggaran half dozen,600	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
twenty	Sungai Kedayan	anggaran vi,000	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
21	Sungai Kebun	five,460	Bandar Seri Begawan	Brunei Muara
22	Bangar	five,000	Bangar	Temburong
23	Bokok	anggaran 2,000	Bangar	Temburong
24	Telisai	1,287	Telisai	Tutong
25	Labi	1,200	Tiada	Belait
26	Labu	anggaran 1,100	Tiada	Temburong
27	Kuala Balai	1,081	Tiada	Belait
28	Tanjong Maya	ane,000	Pekan Tutong	Tutong
29	Batu Apoi	807	Tiada	Temburong
30	Rambai	239	Tiada	Tutong
31	Amo	210	Tiada	Temburong
32	Melilas	193	Tiada	Belait

Mukim-mukim yang lain ialah mukim Sengkurong, Tamoi, Kampong Peramu, Bukit Sawat, Sukang, Keriam, Ukong dan Lamunin.

Geografi



[sunting

|
sunting sumber]

Negara brunei darussalam dikelilingi oleh negara Malaysia di bahagian selatan, barat dan timurnya serta Laut Communist china Selatan di utara dan Teluk Negara brunei darussalam di bahagian timur laut. Brunei terdiri daripada dua bahagian yang dipisahkan oleh negeri Sarawak, Malaysia dengan keluasan 5765 kilometer persegi (2226 batu persegi). Bahagian barat negara Brunei terdiri daripada Belait, Tutong dan Negara brunei darussalam Muara serta Temburong di bahagian timur. Garis pantai di Negara negara brunei darussalam darussalam ialah sepanjang 161 kilometer (100 batu) dan berkongsi 381 kilometer (237 batu) garis sempadan dengan Malaysia. Keluasan kawasan perairan di Laut Mainland china Selatan pula ialah 500 kilometer persegi (193 batu persegi) dan 200 batu nautika bagi kawasan zon ekonomi eksklusif.^[14]

Kawasan Panaga yang terletak di daerah Belait merupakan kediaman kepada sebilangan besar rakyat asing disebabkan oleh kemudahan perumahan dan rekreasi di Trounce Belanda Diraja dan Tentera British. Kelab Panaga yang terkenal terletak di sini.

Kebanyakkan kawasan di Negara negara brunei darussalam darussalam terdiri daripada hutan hujan tropika tanah rendah yang memenuhi kebanyakkan kawasan di pulau Borneo.^[14]

Tetapi, terdapat juga kawasan hutan gunung terutamanya di bahagian timur Negara brunei darussalam (Temburong). Iklim Negara brunei darussalam ialah jenis khatulistiwa iaitu iklim yang mempunyai suhu dan kelembapan yang tinggi serta taburan sinaran matahari dan hujan lebat pada sepanjang tahun. Purata suhunya ialah kira-kira 26.ane °C (79.0 °F). Pada bulan Apr hingga Mei purata suhunya sedikit rendah iaitu 24.seven °C (76.5 °F) dan pada bulan Oktober hingga Disember pula menunjukkan sedikit peningkatan purata suhunya iaitu 23.8 °C (74.8 °F).^[xv]

Bulan	January	Feb	Mac	Apr	Mei	Jun	Jul	Ogs	Sep	Okt	Nov	Dis	Tahun
Jumlah Min Maksimum (°C)	25.eight	24.8	27.2	27.ane	27.five	27.one	28.iv	28.iii	28.0	26.v	24.4	24.0	28.three
Jumlah Min Minimum (°C)	22.ane	22.0	22.5	23.nine	23.ix	24.7	24.one	24.3	25.3	23.i	22.ii	23.6	26.two
Taburan Curahan Hujan Purata (mm)	277.vii	138.3	113.0	200.three	239.0	214.ii	228.eight	215.8	257.seven	319.ix	329.4	343.five	2873.nine

Ekonomi



[sunting

|
sunting sumber]

Ekonomi kecil yang kaya ini adalah suatu campuran keusahawanan dalam negeri dan asing, kawalan kerajaan, kebajikan, serta tradisi kampung. Pengeluran minyak mentah dan gas asli membentuk hampir separuh daripada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) negara Brunei. Pendapatan yang cukup besar daripada pelaburan luar negeri menambah pendapatan daripada pengeluaran dalam negeri. Kerajaan membekalkan semua perkhidmatan perubatan dan memberikan subsidi beras dan isi rumah. Pemimpin-pemimpin Brunei berasa bimbang bahawa persepaduan dengan ekonomi dunia yang semakin bertambah akan menjejaskan perpaduan sosial dalaman, walaupun Brunei telah memainkan peranan yang lebih ketara dengan menjadi pengerusi forum APEC pada tahun 2000. Rancangan-rancangan yang dinyatakan untuk masa hadapan termasuk peningkatan kemahiran tenaga buruh, pengurangan pengangguran, pengukuhan sektor-sektor perbankan and pelancongan, serta secara umumnya, peluasan lagi asas ekonominya. Syarikat Penerbangan Diraja Negara brunei darussalam yang merupakan syarikat penerbangan negara sedang berusaha menjadikan Brunei sebagai pusat untuk perjalanan antarabangsa antara U.k. dan Commonwealth of australia. Syarikat ini juga mempunyai perkhidmatan ke destinasi-destinasi Asia yang utama.

Demografi



[sunting

|
sunting sumber]

Jumlah penduduk Negara brunei darussalam adalah seramai 411,900 dimana 75% penduduk tinggal di kawasan bandar (urban) dan 97% daripada jumlah penduduknya tinggal di bahagian barat yang lebih besar dengan hanya kira-kira x,000 (three%) orang tinggal di daerah Temburong iaitu di bahagian timur. Daripada bilangan ini, lebih kurang 46,000 orang tinggal di ibu negara Bandar Seri Begawan.^[16]

Bangsa



[sunting

|
sunting sumber]

Berdasarkan Lembaga Perlembagaan Negara Brunei Darussalam yang bermula pada tahun 1984, etnik Brunei terdiri daripada puak atau rumpun jati secara rasmi di bawah pendaftaran kebangsaan iaitu etnik Melayu Brunei, Kedayan, Tutong, Dusun, Belait, Murut dan Bisaya.

Walau bagaimanapun, penduduk tetap Negara negara brunei darussalam darussalam Darussalam juga terdiri daripada berbilang bangsa seperti bangsa Inggeris, Cina, Bharat serta kaum etnik majoriti dari Sarawak dan Sabah, Malaysia seperti Iban dan Kadazan. Terdapat juga golongan ekspatriat di Negara brunei darussalam yang besar jumlahnya dengan kebanyakannya warganegara British serta Australia.^[17]

Berikut merupakan peratus jumlah penduduk mengikut etnik di Brunei:

• Melayu: 66.three% (meliputi dua pertiga penduduk Brunei)
• Cina: xi.2%
• Pribumi bukan Melayu: three.iv%
• Lain-lain: 19.i% (anggaran pada tahun 2004)^[fourteen]

Agama



[sunting

|
sunting sumber]

Islam ialah agama rasmi Negara brunei darussalam dan Sultan Brunei merupakan ketua agama negara itu.^[14]

Agama-agama lain yang dianuti termasuk Buddha (dianuti oleh kaum Cina), Kristian (ten%) serta kepercayaan animisme (dengan jumlah yang amat kecil iaitu kira-kira two%).

Bahasa



[sunting

|
sunting sumber]

Bahasa Melayu merupakan bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan di negara ini.^[xviii]

Bahasa Melayu yang digunakan di Brunei adalah berbeza daripada negara Nusantara yang lain kerana penduduk Brunei menggunakan loghat Melayu Brunei sebagai alat pertuturan dan perbualan. Bahasa Cina dan juga Bahasa Inggeris turut dipertuturkan.^[nineteen]

Bahasa kaum pribumi yang turut digunakan ialah Bahasa Iban, Bahasa Murut, Bahasa Kedayan, Bahasa Belait, Bahasa Bisaya, Bahasa Tutong dan Bahasa Dusun.^[19]

Bahasa Inggeris juga dipertuturkan secara meluas dan dipelajari dalam institusi pendidikan.

Kebudayaan dan warisan



[sunting

|
sunting sumber]

Budaya Melayu Negara brunei darussalam seakan sama dengan budaya Melayu di Semenanjung Malaysia dengan pengaruh kuat daripada Hindu dan Islam tetapi kelihatan lebih konservatif berbanding di Malaysia.^[20]

Budaya ini berasal daripada Dunia Melayu Lama yang merangkumi Kepulauan Melayu (Alam Melayu) dan ini berpunca daripada apa yang dikenali sebagai Tamadun Melayu. Walaupun budaya Brunei dipengaruhi oleh Hindu, Islam, animisme dan Barat tetapi pengaruh Islam adalah lebih kuat kerana telah tertanam lama dalam budaya Brunei sehingga menjadi cara hidup serta ideologi dan falsafah negara.^[21]

Pengharaman alkohol



[sunting

|
sunting sumber]

Sebagai sebuah negara Islam dan mengamalkan hukum syariah, jualan dan penggunaan alkohol adalah diharamkan tetapi orang luar dan bukan Islam dibenarkan membawa 12 tin can bir dan dua botol
spirit

setiap kali mereka masuk ke negara ini.<sup>[22]

[23]</sup>

Selepas pengenalan larangan pada awal 1990an, semua pub dan kelab malam dipaksa tutup.

Kesenian



[sunting

|
sunting sumber]

Seni disenaraikan di Negara brunei darussalam terdiri daripada pelbagai jenis cabang termasuk:

1. Puisi, seperti pantun, sajak, syair dan sebagainya
2. Sastera dan bahasa, seperti koleksi buku-buku novel, sejarah, peribahasa, perambahan Brunei, bidalan, hikayat dan sebagainya
3. Muzik tradisional, termasuklah iramanya, rentaknya dan alat-alatnya yang tertentu
4. Lagu-lagu asli dan lagu-lagu rakyat, seperti Samalindang
5. Tarian tradisional dan teater, seperti zapin, joget, alai sekap, adai-adai dan sebagainya
6. Lukisan
7. Kraftangan, seperti menenun kain jong-sarat dan menganyam seperti membuat bakul seperti tekiding
8. Memburis perahu, seperti perahu tambang
9. Pertukangan tangan, seperti emas dan perak untuk barang perhiasan
10. Senjata seperti keris
11. Pakaian, perhiasaan dan kustom negara, seperti pakaian etnik negara
12. Seni mempertahankan diri, seperti pencak silat
13. Pantang larang
14. Adat, seperti adat perkahwinan
15. Adat-istiadat negara
16. Makan sirih pinang.

Lihat juga



[sunting

|
sunting sumber]

• Tentera Laut Diraja Brunei
• Polis Diraja Negara brunei darussalam
• Dolar Negara brunei darussalam
• Akhbar Brunei
• Istana Nurul Iman (Istana Sultan)

Rujukan



[sunting

|
sunting sumber]

Pautan luar



[sunting

|
sunting sumber]

Ketahui lebih lanjut tentang Brunei di projek saudara Wikipedia:
	Takrifan dari Wikikamus
	Imej dan media dari Commons
	Sumber pembelajaran dari Wikiversity
	Berita dari Wikiberita
	Petikan dari Wikipetikan
	Teks sumber dari Wikisumber
	Buku teks dari Wikibuku

Atlas Wikimedia Brunei

• (Melayu)
  
  Laman web rasmi Kerajaan Brunei
• (Inggeris)
  
  Sejarah Brunei
• (Melayu)
  
  (Inggeris)
  
  Laman rasmi Pejabat Perdana Menteri
• (Melayu)
  
  (Inggeris)
  
  Laman rasmi Brunei